Anders werken aan professionele- en persoonsontwikkeling

Door: Hans Drost, Bart-Jan Wolters, Helga Oosterkamp en Roy Heiner

Het is oktober 2022. Voor het station in Zwolle staat een groep studenten te wachten. Om half 9 komt de bus voorrijden en brengt de studenten naar de locatie aan het IJsselmeer, waar Team Heiner gevestigd is. Het is prachtig Nederlands weer: stapelwolken en met een mooi briesje. De zeilboten zijn al zeilklaar gemaakt. Na een warme ontvangst wordt er kennis gemaakt met elkaar en met de coaches van Team Heiner. De dag begint met een introductie op het thema waar het komende semester aan gewerkt zal gaan worden: het leren kennen van jezelf en je eigen kwaliteiten en aan het bewustzijn van je eigen gedrag in relatie tot anderen, hoe je je kwaliteiten in kan zetten voor jouw doelen en hoe je anderen kunt ondersteunen door middel van samenwerking.

“Ik heb geleerd dat het me verder brengt als ik meer van mezelf laat zien”

De Lerarenopleiding Basisonderwijs van hogeschool Windesheim heeft een alternatieve manier gezocht om te werken aan verbinding, persoons- en professionele ontwikkeling. Samen met docenten en de coaches van Team Heiner is het programma ‘Durf’ ontwikkeld om persoonsvorming en samenwerking verder te ontwikkelen. Binnen de thema’s: wie ben ik, wat drijft mij, wat wil ik bereiken, hoe werk ik samen en dan als individu en team de regie nemen, wordt er een semester lang gewerkt aan de ontwikkeling van de studenten. We gebruiken daarvoor Management Drives als onderlegger om zo vanuit de drijfveren te leren over onder andere growth en fixed mindset, comfort zones, feedback geven en ontvangen en teamontwikkeling.

“Ik heb meegemaakt dat ik soms meerdere mensen
nodig heb om mijn doelen te bereiken”

De doelstelling van dit traject is om studenten te ondersteunen in het nemen van verantwoordelijkheid voor hun eigen leerproces en dat op een wijze die niet standaard is. En daarnaast om steviger in je schoenen te staan, je durven uitspreken in een team en op die manier studenten voor te bereiden op het functioneren in hun beroep als leerkracht. Door te kiezen voor het zeilen komt (bijna) iedereen in een nieuwe omgeving en uit zijn of haar comfortzone en daardoor ontstaat een plek waar te leren is over jezelf en van en over de ander. Juist het zeilen leent zich uitermate goed voor leren over jezelf en jezelf in samenwerking met de ander. De situatie waar je in terecht komt is nooit hetzelfde en daarmee is het altijd uitdagend hoe samenwerking, verantwoordelijkheid en de regie nemen daarin een grote rol spelen. Tijdens het traject wordt steeds een koppeling gemaakt naar de professionele ontwikkeling van de leerkrachten in spé.

“Ik heb heel veel geleerd over mijn comfortzone en hoe je daar uit stapt”

Het idee om zeilen te combineren met persoonsontwikkeling is ontstaan vanuit een teamdag van de docenten van de Lerarenopleiding Basisonderwijs bij Team Heiner. Principes die tijdens het zeilen naar voren komen, lenen zich bij uitstek voor de ontwikkeling van studenten. Omdat Team Heiner ruime ervaring heeft in het ontwikkelen van teams uit het bedrijfsleven, ontstaat de vraag of dit soort trainingsprogramma’s ook niet heel geschikt zouden zijn voor studenten. Al na het eerste gesprek blijkt dat de visie op ontwikkeling van professionals (in spé) van zowel Team Heiner als de opleiding naadloos op elkaar aansluiten. Na verschillende gesprekken met docenten zijn we het er snel over eens dat we dit avontuur met elkaar aan willen gaan. En met succes!

Na een pilot met 5 docenten en 10 studenten blijkt dat deze manier van leren nieuwe openingen biedt om op een andere manier te kijken naar het ontwikkelen van een professionele identiteit. Daarbij staan het nemen van verantwoordelijkheid, doelgericht werken en samenwerken centraal. Verder wordt aan ‘teacher agency’ invulling gegeven door actief te werken aan de bereidheid en het vermogen van een leraar om doelbewust actie te ondernemen. Daarmee kan de professionele groei gestuurd worden en kunnen veranderingen doorgevoerd worden. Op deze manier kunnen oplossingen gevonden worden voor uitdagingen waarmee ze in de dagelijkse praktijk worden geconfronteerd.

Vanuit deze pilot is besloten om alle tweedejaars studenten van de opleiding dit programma te laten volgen. Het overgrote deel van de studenten heeft het aangedurfd om dit avontuur aan te gaan en daarin zichzelf en de ander tegen te komen. Een afwisselend programma, wat deels in Lelystad op het water en deels op Windesheim in het klaslokaal plaats heeft gevonden, heeft geleid tot groepsvorming, leren van jezelf en leren van elkaar en heeft versterkend gewerkt in het nemen van eigen regie.

“Ik heb geleerd dat je soms moet zeggen wat je denkt
en niet altijd op de achtergrond moet blijven”

Omdat de reacties van de studenten en betrokken docenten positief zijn, is besloten om dit traject ook onderzoekmatig te volgen door het lectoraat Leraren en Lerarenopleiders in inclusieve Leeromgevingen van hogeschool Windesheim. De eerste uitkomsten worden begin maart verwacht. Vanuit de opgedane ervaringen en de uitkomsten van het onderzoek zullen eventueel verdere bijstellingen gedaan worden in het programma. Daarmee wordt dit programma een aanvulling op het curriculum van de opleiding, om zo professionele ontwikkeling van onze studenten te stimuleren.

Hans Drost is opleidingsdocent pedagogiek en onderzoeker aan hogeschool Windesheim. Bart-Jan Wolters is opleidingsmanager van de Lerarenopleiding Basisonderwijs. Helga Oosterkamp en Roy Heiner zijn als coaches vanuit Team Heiner actief binnen dit traject.